Het kinderboekenweekgeschenk van 2020 werd geschreven door Arend van Dam en geïllustreerd door Anne Stalinski. Dit duo maakte eerder al het boek De Bromvliegzwaan en andere verhalen over onze taal. Daarnaast illustreerde Stalinski nog wat andere kinderboeken en schreef Van Dam al een aanzienlijk aantal kinderboeken, vaak over verhalen uit de geschiedenis. Dat was ook het thema van de kinderboekenweek 2020, alles wat met geschiedenis te maken heeft, gevangen door het thema "En toen?"
Met het kinderboekenweekgeschenk, De Diamant van Banjarmasin, brengen Van Dam en Stalinski een aantal bijzondere verhalen uit de Nederlandse geschiedenis tot leven. Het boek heeft een voor de kinderboekenweek wat ongewone structuur: een aantal losse verhalen is aan elkaar verbonden door beschouwingen over geschiedenis en wat geschiedkundige concepten, die door de schrijver direct aan de lezer gericht lijken te zijn. In die tussenliggende passages verbindt Van Dam de verhalen met elkaar en probeert uit te leggen waarom beide perspectieven een rol spelen in de geschiedenis. Die passages zijn overigens misschien wat druk vormgegeven en zekker met alle losse illustraties van Stalinski verdeeld over de pagina's, leest het boek bij tijd en wijlen wat onrustig. Bovendien is de connectie tussen verschillende verhalen soms behoorlijk geforceerd, waardoor de verbinding zelf niet altijd evenveel toevoegt aan het boek. De reflectie op een verhaal en op geschiedenis in het algemeen is eigenlijk altijd wel erg interessant, maar de koppeling tussen het voorgaande en opvolgende verhaal is niet in ieder intermezzo even interessant of noodzakelijk.
Wat deze losse verhalen uit De Diamant van Banjarmasin wel heel duidelijk maken, is dat geschiedenis niet slechts een enkel groot verhaal is. Juist door al die losse verhalen, vanuit allerlei samenlevingen, wordt duidelijk hoe rijk en divers een geschiedenis kan zijn en hoe al die verhalen bij hebben gedragen aan de samenleving zoals we die nu kennen. Dit is een zeer ambitieuze opgave voor een boek van nog geen honderd pagina's en Van Dam en Stalinski beperken zich dan ook beperkt tot verhalen die op een manier te maken hebben met de Nederlandse geschiedenis.
Van Dam en Stalinski laten een heel divers palet aan verhalen de revue passeren en schuwen daarbij door sommige als lastig ervaren onderwerpen niet. Er zit een verhaal tussen getiteld De Reis van de Mayflower, wat het verhaal vertelt van kolonisten die naar Amerika varen en daar de bevolking ziek maakten en uitmoordden met virussen die ze met zich meedroegen vanuit Europa. Dit specifieke verhaal gaat voornamelijk over Engelsen, maar het biedt een mooi aanknopingspunt om het te hebben over de rol van Nederlands in dergelijke verhalen. Daarnaast worden er verhalen verteld over gestolen schatten die nu in Nederlandse museu liggen, maar daar misschien wel helemaal niet horen. Dit zijn niet direct de meest gemakkelijke onderwerpen als we het over geschiedenis hebben, maar Van Dam en Stalinski laten zien dat ze zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid, die nemen en de donkere kanten van de Nederlandse geschiedenis op zo'n wijze weten weer te geven dat ook jonge lezers er aanknopingspunten in zullen vinden. Een belangrijk middel dat daarbij gebruikt wordt, is het perspectief van de personages in de verhalen. Dit zijn steeds mensen waar de jonge lezer op een manier aanknopingspunten bij zal vinden.
Tegelijkertijd worden ook de invloed van geschiedenis op taal en de bronnen waaruit we geschiedenis maken toegankelijke onderwerpen van gesprek in De Diamant van Banjarmasin. Zo lezen we in een van de verhalen dat een gravin niet blij is met de manier waarop zij door Rembrandt wordt afgebeeld op een portet, namelijk zoals ze er volgens hem uitziet, en daarom een andere schilder laat komen om haar af te beelden zoals ze er graag uit zou willen zien, ook al strookt dat niet helemaal met de realiteit. Dit zet de (jonge) lezer aan het denken over hoe betrouwbaar bijvoorbeeld schilderijen nou eigenlijk zijn en of in niet meer gevallen de mensen een beetje anders werden afgebeeld dan ze in werkelijkheid waren.
Ondanks de wat geforceerde en rommelige structuur, is De Diamant van Banjarmasin een zeer charmante aanzet tot het verrijken van de kinderboeken over Nederlandse geschiedenis en het nadenken over diezelfde geschiedenis.
Reacties
Een reactie posten